Iyamana Yoko Motima Beu


 Mikael Tekege

Aniki meeiboko beu, anina yokaga dana kou meeiboka manaa kouko anina ewo, kodoya ugapaka, Ebatai piga bageko koya ebatai.

Dok TS. Itapi You, 2013
Tikaa meeiboka wadoo wegai-wegai teitita manaa kouko manautouda makee wegayaa kodoya ito inii kakade, aki epii, anii epii, aki ibo, anii iboo, akina topita dana anina topita too tidaa tiyaake, meeiboka wegata manaa puyato kidaa teegai kodoya, itoo umii tou dubaa kou woo gamakitouyogokoo, meeiboka wegataida kidaato dakii tidaa kegeeka, meeiboka dimi manaa kaboudaa umii tou yuwaa, iniiya topita danitee umitou yuwa akii gai-gai too tetai. Maakodoko kaboo wadoo umitou tiyaa yamake.

Epaiye Petee Awiyake Waka Bukii

Meeiboka manaa wegaiko maakodoka manako yoko tekatimakiyake iboutouga too wegana. Epiimee too egamake, ewo mee ki oyaa manaa nako wegate  egai dani. Manaa ena naki too wegayawii kodoya, woogatouyogoko manautouda make manaa. Kodoya ito inii kakadeko anina epi, akina epi, ani ibo, aki ibo dana iyowoyakaa manaa degenetaii tiyake, mee manaa igatai, keitai ekowaii igatai, diga kikiya, agiyo kikiya mogai kikiya degeniyake umii tou atouyo-wadouyo teenega. Meeiboka wegaya manaa puyaa bukaa too tenega, woogamakitouyogoko okeiiya (meeibo) wegayaidakida too dakii yamake.

Iya manaa yokomotiima beu (Itapi You), aikouga-yakaiga amo bibinai-yokobibinaii tipenaa, edoga meeiboka wegata manaida kidaa too dakii kodoya, meeiboka daa tita agiyo piyo kega.  Meeko diyodou wadoo umii tou, kaboo wadoo umii tou, kodoya kouko puya manaa too kegakaa, ekuu migoo nakaa puga, dagi didi nakaa puga tidaa tiyaake, keneka poto-poto, nakaa poto-poto, ukaka poto-poto, akoge poto-poto teteka, maakodoko iniikede/o gaamakai beu yamake.

Meeka umii tou kouko akiyaa kakade-kakade, kodoyaa inii kakadeko dimi manaa peteekaibeugakaa, wakago, yokagoo too kidaa kege, yamakee umitou peu dubaigatoo umewoo tege. Meeiboka wegaiko “dimi manaa petee kiyake waka bukii” wegayaa kouko dimimanaa too ko beu, keitai ekowai (taii/bugi) topimotii, owaa migiyawii, ekina muniyawii, ede-pede yagokaii tiyake wakaa bukii note. Okaikoukodako akiyaa yokaama, akiya yagamoma emunaine, dana maiya  akimabagee gaipeuga, yapepa, manaapa, wakaapa eedadete tiyake.

Itoko koudokouko teki atii beutiyake wakago, yokago tidaa tiyakee, yoka munii kaga-kaga, yagamo edou kaga-kaga, yoka uwitaita ewoo, yagamo uwitaita ewoo. Ibo bagema agiyo yago bagema, akukai-akaitaimakaa naadadaipigai beu too edoutou (yokatona kamunai, ibotona kamunai). Maakodoko yoka yagamo munineko keitai ekowai yamake, ee beu mege iyowoyaka dokimakegai, dana makimana dodouga peka-peka megenaa umina kiyake, keitai ekowai dimii adaku. Maki megekaa yoka  yagamo muniipe naa maiya, akikidi/o akato, akiya yoka yagamo dana maiya akukai kaa etitama enadani koyoka maki kouyanaa aki akato yoko kanaina gai. Mee kitouyogoko kaboo wadoo, diyo dou wadoo, dana keitai ekowai wadoo umiitou kaa, akikidi akikodo aki gai-gai too netetae mee yokaa.

Akiki Kugiyai dana Iitoti Dani Teikegeka

Meeibokako akiya iyee/piye kadooyake too wegaiya, utopa wegako beu. Akiki kugiyai yuwa iitoti danii teikege katipaiko, akiya pitokaiko kugiyaima iitotima keike magiyoo?

Kugiyaima iitotima keike bedoo eka. Kugiyai kiyaa iye piyeki agapi woyaaki kapu-kapu kiida dakii-kouda dakii tiyake uwatato okaitotaida uwii. Dana Iitoti kiyaa keitiyaki, bedo inoo kaa geka migiyaida keitoo yayakina, geka migita bedoo kidiki epeeyawiyake okai (Iitoti) yakii/wouyokai.

Kii manaa kikee wogaamakitouyogoko, ito inii kakadeke iniiya umitouko okaikei bodo wiya (Kugiyai Iitoti) keidani. Iyowoya meepa degidoke, iyaita wadidoke tiyake, yoka, ibo, yame, yagamo koma yagoto kiyake, agapi woyaako kiida kouda dakii tinaa, keitai ekowai dimiko adaku. Wanee uno umii gaa too owapa, abatako podomidoke. Iikeidanii tiyaa bagee keike meeibokako “Kugiyai”.

Keidaka, kii gaipeu-kou gaipeuna beudaka owaa enapa unana, meenapa unana, maki enaida unana, kii maikai dakii, kou maikai dakii, diga kinoo peena, agiyo peena too tiyake, aniya maki, yoka yagamo, akukai akaitai dana anima bagee dimi adaku tidoke. Iikeika dani bage keike meeibokako “Iitoti” kaabatiya.

Inii kakadeka umete kou woodomakitouyogoko, iye piyeko bedo Kugiyaima Iitotima danito kegeka, kaiya dakii taipageto needoutotaee. Diyo dou, keitai ekowai, makida animakai, oda-owada taii wegapena puya manato kegaka.

Duwa uwiine kipeko koti owapa duwamakidoki

Yame yoka nakameka umi tou manaa eti, yagamo yoka ukameka umi tou manaa eti. Kouko meiboka iye. Meeiboka  wegaiko“Duwa uwiine kipeko koti owapa duwamakidoki” katitouyogoko, maakodo wee motiyake ego tine duwamakai teteko beu. Yame  yagamo yokaga totapa ena peu keitaito, kii- kikiya-kou kikiya degeniyake meeiboka daa tita agiyo piyoo kega, okaikouyako  duwaida toyagako mogai teteta tiyake manaa. Akiya ego tineki wegee tipeko aki maida peukaine kidi, maiya akiya yokako emo beu, goma-goma yokaa naki wowiya nakaa.

Danaa maiya, okaikou gawadaida kugaa kii peu, kou peu degenegakaa, aki ma mumai tiyaa kodaa. Maakodoko akiya ego tinee kike yaka woweta tiyake kaugayawitakaa, wegeeko tetai.

Matokato Yamodotai

Ogaipaka iyee meepa degeniyake, kii didi-kou didi degenega. Meeka umii tou adaku, ogaika iyeidaigatoo kega, kodoya mee yoka matokatoko yamo tedopaiko akato bokeida bokayake magiyo nanoga-nanoga tiyake, koya tota mee naki akiya nage eti, peka nadoge kouya, manaa natege kouya tete itoka umi tou kouko.

Matokato yamodou kouko, tika meeiboka (aiya, muma) peu keitita kou pitokiyake ekegai note kowakei-kowakou. Aiya mumaka mee wagita, oma motita, kego awita dana kego kayaikita  nako topa kipako ito  ekegai bage topaiga kouya ekegatai. Aweta wiyaume, meeiboudo (ekegai epi bage) kei bokapaiko, kaiya uwi-uwi tainegeka. Didewa kouna gaipeu yamake, kou tikaka peu maida make didi kouko ekegai kodato mumaika.

Ekegai kouna maiya udo. Mege wado, ekina wado keitiya koyake. Ani enaa tapaiga ito degete didi too dou toune gapeko, ekina mege ibo teyaikiyake itoga kouya ekegatai, gabouga meiya nakoko akitapaka to gootokika.

Baca Juga Berita Terkait

Tidak ada komentar:

Leave a Reply